|
Ülkemizdeki EM üretimi 1968 yılında İTÜ'nün Sanayi Mühendisi, ODTÜ'nün Endüstri Mühendisi yetiştirmeye başlamasıyla gündeme gelmiştir.
Endüstri mühendislerinin resmi örgütü 1954 yılında kurulan TMMOB'ye bağlı odalardan (MMO) Makina Mühendisleri Odası'dır. Endüstri mühendisliği ilk yıllarda Makina Mühendisliği Bölümlerinden ayrılarak oluştuğundan ve TMMOB'nin yasası gereği de kendi başına oda kuramayacak sayıdaki mühendislik disiplinleri mensupları TMMOB tarafından belirtilen Odaya üye olduklarından EM yasal olarak MMO üyesi olur.
TMMOB ülkemizin önemli yurttaş örgütlerinden biridir. Meslek alanlarını düzenlemekle görevli 23 odanın üst kuruluşudur. Kuruluşundan bu yana önemli görevleri yerine getiren odalar; 1970li yıllara kadar mühendis-mimar elitince ülke kalkınmasının yönlendirilmesinde etkili olmuştur. 1970'li yıllar elitizmin kırıldığı, ülkedeki politikleşmeyle birlikte kitleselleşen bir TMMOB ortaya çıkarmıştır. Bütün siyasi partilerin, birçok dernek, sendika ve vakfın kapatıldığı 1980 darbesinden sonra ayakta kalan ender kurumlar arasındaki odalar; 80 sonrasında etkilerini büyük ölçüde kaybettiler. TMMOB zaman içerisinde yeniden güçlendi fakat 80 sonrasında Dünya'da ve Türkiye'de yaşanan gelişmelere uyum sağlama sürecinde kimlik sorunlarından sıyrılamaz oldu. Bununla birlikte, ülke çapındaki örgütler arasında genel olarak solun egemenliğinin olduğu ender örgütlerden biridir. Barolar, Tabip Odaları, Eczacı Odaları, vd. ile karşılaştırıldığında ülkedeki demokrasi mücadelesine daha fazla katkısının olduğu gözlemlenmektedir. Listedeki yazılarda sözü geçen Meslekte Birlik Grubu, zaman zaman bir kaç grup olarak davransa da radikal kesimleri ağırlıklı olmak üzere sağ grupların platformudur. Sol gruplar mahalli olarak çok farklı adlarla anılsalar da
Demokrat Mühendisler, Demokratik Birlik yakını adlarla anılırlar.
MMO bugün TMMOB'ye bağlı odaların en büyüğüdür. (üye sayısı ve bütçe büyüklüğü bakımından). Meslekte Birlik, sadece Trabzon, Samsun, Konya, Kayseri gibi şubelerde yönetimdedir.
Üyelik zorunluluğuna rağmen özellikle Endüstri Mühendisleri'nde MMO'ya üye olma eğilimi giderek düşmektedir. Yaklaşık 13.000 Endüstri Mühendisinin sadece 3000 dolayındaki bölümü MMO'ya üyedir.
EM; 1990 yılında yapılan bir düzenleme sonucunda, MMO içerisinde kısmi özerk (seçimlerini kendi aralarında yapabilen fakat bütçesi üzerinde egemenliği olmayan) bir yapıda örgütlenebilmektedir. Bu yapı; Endüstri ve İşletme Mühendisleri Meslek Dalı Ana Komisyonu olarak tanımlanmaktadır. EİM MEDAK, MMO içerisindeki çok sayıdaki komisyondan biridir. MMO'nun 20'ye yakın şubesindeki EİM Meslek Dalı Komisyonu'nun üst birimidir. Çeşitli şubelerden gelen üyelerden oluşan bir Yürütme Kurulu vardır. İki yılda bir seçilen bu kurulun aktif görev süresi 1,5 yıl dolayındadır.
Gene 90'lı yılların başında oluşturulan Endüstri Mühendisliği Dergisi Yayın Komisyonu 10 yıldır Endüstri Mühendisliği Dergisini yayımlamaktadır. Periyodu çeşitli değişiklikler gösteren Dergi üç ayda bir çıkmakta ve alanındaki tek dergi özelliğini sürdürmektedir. Yazıların önemli bir bölümü hakem denetiminde olan dergi akademik yazılara ağırlık vermektedir.
Endüstri mühendislerinin en etkili olduğu MMO Şubesi İzmir Şubesi'dir. Bir çok şubede MDK'lar oluşturulamamakta ya da faaliyet gösterememektedir.
MMO içerisindeki bu yapılanmalar, EM örgütü var görüntüsüne neden olurken örgütsüzlüğün en önemli nedenini oluşturmaktadır. Sadece METU-IE-ALUMNI'nin yarattığı dinamik; 13,000 kişilik potansiyeli tüketmekte olan EİM MEDAK'ın yarattığının çok üstündedir. Dileyen 3. Kurultay'a gider görür.
Günümüzde EM'nin kendini ifade ettiği en önemli örgütlerden biri de Yöneylem Araştırması Derneğidir. Neredeyse her yıl yapılan Yöneylem Araştırması Kongrelerine 10 yılı aşkın bir süredir Yöneylem Araştırması Endüstri Mühendisliği (YA/EM) Kongresi denmektedir. 4-6 Temmuz'da 22. Kongre yapılacak.
Konuyla ilgili ayrıntıları, diğer verileri ve karşıt görüşleri tartışmak üzere...
Aşağıdaki web adresleri bu örgütler hakkıda fikir edinmek için etkili kaynaklardır.
Yöneylem Araştırması Derneği: http://www.yad.org.tr
TMMOB Makina Mühendisleri Odası: http://www.mmo.org.tr
Nezih Yaşar
|
