İş Etüdü Motivasyon Arman Arıkan

İş Etüdü Dersi Öğrencilerini Hangi Örneklerle Motive Edebiliriz?

Arman Arıkan

Ders Motivasyonu

Arman

Bu gruba iş etüdü ile ilgili Sinan beyin bir önceki mailine cevap yazmak ne zamandır aklımdaydı. Bugün artık ertelemeden deneyimlerimi aktarmak istedim:

Okuldayken imalat sektöründe çalışmayı planlıyordum fakat iş etüdü pek aklımdan geçmiyordu. Temel mantık olarak taylorist tekniklerinin pratisyenliğini yapmanın çok keyifli olmayacağını düşünüyordum. Arçelik'teki ilk işim montaj takımında takım mühendisi olarak çalışmak idi. Bizzat line sorumluluğu ile hem endüstri mühendisliği, hem proses mühendisliği, hem malzeme planlamacılığı yeri geldiğinde de daha idari sorumlulukları yerine getiriyorduk.

1999'da bir organizasyon değişikliği ile şu andaki işime geçtim. Buradakı işim Endüstri Mühendisi olarak klasik IE alanlarında tüm işletmeye "teknik destek" vermek. İşin başında bu teknik destek temel olarak metot ve zaman etüdü idi. Bu anlamda 1999 yılında kendimi birden taylorist metotların içerisinde buldum.

İşe girer girmez MTM eğitimine gitmiştim fakat iş yoğunluğundan (operasyonel anlamda line sorumluluğundan) hiç uygulamamıştım. İki mühendis, bir teknisyen bir-bir buçuk ayda MTM'e girişip işletmedeki tüm operasyonların MTM analizi sürelerini revize ettik. (Bu işler uzun süredir teknisyen kontrolünde ve line sorumluluğunda yürütülüyordu) İnanılmaz yoğun ve sıkıcı bir dönemdi. Bu deneyimim sırasında mühendis elinin çamura batırılması gereği konusunda kesin ikna oldum. İş etüdü ile ilgilenen bir endüstri mühendisinin iş hayatında en az bir kez böyle bir deneyimi yaşaması gerektiğine inanıyorum. Bu bire bir analizler hem hardware anlamında banttaki kısıtları anlamak, iyileştirme fırsatlarını görmek, ürüne hakim olmak ve öncelik diagramını kafada oturtmak açısından çok işime yaradı.

Bu revizyon çalışmasından sonra tüm montaj bandı dengelemelerini yeniden yaptık. Bire bir tüm operasyanları sindirmeden başarılı bir dengeleme yapmak özellikle mekanik kısıtların arttığı ürünlerde çok önemli. Bütüncül bir yaklaşımla tüm süre analizlerini ve bant dengelemelerini revize ederek kazandığımız başarı üzerine (hatırı sayılır bir işgücü tasarrufu oldu. Bu sayede o zamanki önemli bir üretim artışını işçilik artışı olmadan geçtik) zaman etüdü teknisyenliği için bir endirek kadro aldık. Başarılı bir işçi arkadaşımızı MTM eğitimine gönderdik. O yetiştikten sonra da MTM analizi yapmayı bıraktım. Şu anda ihtiyacım olan süreleri sadece tespit edip yapılan analizi kontrol ederek vaktimi daha çok tasarım aşamasına ayırıyorum. İş etüdü bence de gerçekten Endüstri Mühendisliğinin uzmanlığı olarak kabul görmüş ve saygınlık kazanmış önemli bir alan.

Bu konuda 5 senelik iş deneyimimin bana öğrettiği en büyük ders şu oldu. Bir Endüstri Mühendisi ne iş yapıyorsa yapsın, eğer IE geriplanını işin içine katmayıp bir EM olarak farkını ortaya koymadığı sürece teknik saygınlığını yitiriyor ve EM misyonunun tamamen dışına çıkıyor. İş etüdü gibi klasik bir konuda bile bu geçerli çünkü pekala MTM kursuna giderek bir teknisyen ya da bir makina mühendisi de bu işleri çekip çevirebilir. Ama ancak bir endüstri mühendisi iş etüdünü daha geniş bir pencereden algılayıp ortaya çıkan parametreleri, sayıları, çevrim sürelerini, lead timeları, ihtiyaçları yorumlayıp anlamlı yönetim destek araçları haline dönüştürebilir ve önemli karar destek süreçlerini tetikler.

Bu konuda bölümde gördüğüm en büyük eksiklik ise iş etüdünün sadece bir elemanları bölme ve süre tespit etme işi olarak algılatılması. Tek başına bu perspektif yazımın başında belirttiğim taylorist pratisyenliğinden öteye geçemiyor. Aynı zamanda öğrencide de olumsuz bir imaj yaratıyor. Temel pnömatik, donanım ihtiyacı, mekanik kısıtlar, temel montaj bandı tasarımları, çeşitleri, teknolojileri vs. bu dersin kapsamı içine girmeli bence.

Operasyon sürelerinin bir işletmede doğru tespit edilmesi çok önemli. Bu parametrenin etkilediği kararlar ve diğer EM uygulamaları ile olan ilişkilerinin her biri başlı başına bir çalışma alanıdır. Bu alanları kendi deneyimlerimle sıralayayım:
1.İşgücü Planlaması,
2.Tezgah planlaması,
3.Üretim için gerekli alan ihtiyacı,
4.Seçeceğiniz montaj bandı donanımımın teknolojik seviyesi
5.Otomasyon kararları
6.Satınalma make-buy çalışmaları
7.Ürün ve üretim maliyetleri
8.Yeni ürün tasarımlarında kullanılacak bağlantı elemanı teknikleri, işin tasarım boyutu.

MTM yaparken herhangi bir yazılım kullanmıyoruz. Geçmişte bazı yazılımlar denenmiş fakat pek başarılı olunmamış. MTM kartlarından kodları seçiyoruz. Ama bence önemli olan kesinlikle bu değil. İş etüdü yaparken ki teknoloji seçiminden ziyade bence önemli olan montaj teknolojisi seçimi ve hardware anlamındaki montaj komponentlerinin teknik yeterlilikleri.

Şu an için iş etüdü iş yükümün %20'sını oluşturuyor. Zamanla bu alandan sıyrılmaya çalışıyorum çünkü uzun süre aynı alanda kalmak insani köreltmeye başlıyor. Bu konuda da iş etüdü tehlikeli bir alan çünkü mekanik olarak formasyonunuzu desteklemezseniz ve daha tepeden bakıp makro tasarımlara geçemezseniz, teknisyenlik ile makina mühendisliği arasında sıkışıp kalma tehlikeniz var. Bu anlamda yatırım mühendisliği, fizibilite analizleri, mühendislik ekonomisi, yerleşim planlama ve tesis tasarımı gibi kardeş konulara kayıp makro anlamda perspektifi açmak çok önemli. Kendime çizdiğim yön de bu.

Tüm bu makro alanlar ise işte Sinan hocanın belirttiği İş Etüdü ile "açılacak kilitler".

Bu kadar ahkamın üzerine bir de ergonomiden bahsetmeden geçemeyeceğim. Ergonomi ile iş etüdü arasındaki bağlantı bence okulda çok daha güçlü atılmalı. İşin ergonomisini düşünmeden yapacağınız bir dengeleme işçilerde ciddi sağlık problemleri açabiliyor. Sonuçta atadığınız işleri bir operatör günde yüzlerce kez tekrarlıyor, (Ellerde bir takım şişmeler, sırt ağrıları gibi). Bu da her şeyden önce mühendislik etiği ve vicdani anlamında çok önemli. (Ergonomi de en çok kullandığım analiz, zamanında Canan Hoca'dan öğrendiğimiz ağırlık kaldırma analizleri.) Bu anlamda iş etüdü işinin vicdanı ergonomidir bence. Bu alanda çalışmayı düşünen öğrenciler bence bu dersi tüm boyutları ile çok ciddiye almalı.

Ergonomi konusunda ekleyeceğim bir nokta da, eğer ben bu işi biliyorum diye öne atılmazsanız ergonomi konuları iş güvenliği mühendisliğinin sorumluluğu altında kaynayıp gidiyor. Kısa planlı maliyet avantajı içermediğinden bir EM'de ergonomiden uzak durup işin süratine öncelik verebiliyor. Bu konu bence EM etiği anlamında detaylı tartışılabilecek başka bir konu.

Bu konuda yazışmalardaki boyut derinleştikçe deneyimlerimi ve düşüncelerimi aktarmaya devam edeceğim.

Sinan Beye bir önerim bu yazışmalarla oluşacak birikimin SistEM'e aktarılması. Ama sanırım bunu zaten planlamıştır.

İyi günler dileği ile,

Arman ARIKAN '96

Arçelik

CMI Üretim Müh.

26 Ağustos 2002

Esin Fakılı ... Gülnur Sönmez

	Orta Doğu Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü mezunlarının bir e-ortamıdır.
Ana Sayfa \| Etkinlikler \| Birikimler \| Ülke Gündemi \| Biz Bize \| Dağar \| Siteler \| Sanat \| Başka Şeyler