Arşiv  listEM  Yardım  Yazışma

Ana Sayfa | Etkinlikler | Birikimler | Ülke Gündemi | Biz Bize | Dağar | Siteler | Sanat | Başka Şeyler  

  Müfit Akyos

Firma Düzeyinde Yenilikçilik ve Bilgi Yönetimi

Yenilik ve Yenilik Süreçleri

Bir Üretim Girdisi Olarak ‘bilgi’

Bilgi Topolojisi

Bilgi Yönetimi ve Yenilikçilik

3. Bilgi Topolojisi

Bilgi ile ilintili kavramlara açıklık getirilmesi konunun irdelenmesini kolaylaştıracaktır. Bu bağlamda en çok üzerinde durulması gereken temel kavramlar; ‘data, enformasyon ve bilgi’ dir. Bilgi tabanlı bir firmada “enformasyon”, bilgi üretmede katma değer kazandırılan ham maddedir. Bu bağlamda “bilgi”, enformasyonun tanımlı bir amaç için sistematize edilmesi ve yapılandırılmasıdır. (Johnnessen, 1997)

Temel kavramları tanımlayacak olursak:

data: yapılandırılmamış, anlamlaştırılmamış “gerçekler” gözlemler

enformasyon: ilişkilendirilmiş data

bilgi: insan aklının yansıması, sentezi ile anlam kazandırılmış enformasyon olarak kullanılmaktadır.

3.1 Bilgi ile İlgili Diğer Kavramlar

‘Örtük bilgi’nin önemini ilk tanımlayan Polanyi olmuştur. Örtük bilgi, deneyimle ve yaparak öğrenmeyle edinilir.

Kodifiye bilgi olmayan örtük bilgi tanımlı bir “dil” aracılığıyla aktarılamaz. Ancak deneyimlerin paylaşılması, gözlemleme ve kopyeleme ile edinilebilir. Örtük bilgi bir kişiye ait olabileceği gibi bir firmanın kültürü içinde de yer alabilir. “Yeni bilginin yaratılması ve sürekli yenilikçilik için örtük bilgi ana kaynaktır.” (Nonaka and Takeuchi, 1995)

‘Açık bilgi’ ise bir dizi kod (kelimeler, sayılar veya semboller) veya dile çevrilmiş kolay aktarılabilen bilgidir. Bilgi dizgesinde bir uçta örtük bilginin diğer uçta açık bilginin olduğu söylenebilir.

Bir kurumda yeni bilgi ya içerde yaratılır ya da dış kaynaklardan edinilir. Bu yeni bilgi, var olanlarla bağlantılı “ek bilgi” (basit bir bölme işleminden ondalık bölmeye geçiş) veya “bütünleyici bilgi” (aritmetikten cebir işlemlerine geçiş) ya da “yerini alıcı bilgi” (onluk sistem yerine ‘binary-ikili/0-1’ sisteme geçiş) niteliğinde olabilir.

3.2 Açık Bilgi-Örtük Bilgi Dağılımı

Her firma belli oranda örtük bilgiye sahiptir. Özellikle yeni ürün, süreç ve hizmet geliştirme sürecinde bu örtük bilginin sistematik bir biçimde açık bilgi haline dönüştürülmesi ile örtük bilgiye sahip kişilerin firmadan ayrılması durumunda bu bilginin kaybedilmesinin önüne geçilmiş olur. Bu tehlikeye karşı firmaların örtük bilgi miktarının az olması bir olumluluk gibi görünse de açık bilginin kolay erişilebilirliği nedeniyle firma rakipleri karşısında güç duruma düşebilir. Bu nedenle firmanın sahip olduğu “bilgileri” fikrî mülkiyet hakları aracılığıyla korumaya alması önemlidir. (Gerçekte yeni ürün geliştirme süreci içinde yer alan kişilerde, bir yandan örtük bilgiler açığa çıkarken diğer yandan yeni örtük bilgiler oluşur) Örtük bilginin firmanın “toplam bilgisine” oranı düşük ise firmanın açık bilgilerinin rakiplerince edinilmesi olasılığı artacağından firmanın “dışsal kırılganlığı-DK (rekabet gücünün zayıflaması olarak da okunabilir)” da artacaktır. Bu oran yüksek ise “dışsal kırılganlığı” düşük olan firma kişilerin ayrılmasına bağlı olarak bilgi kaybına uğrayacağından ““içsel kırılganlığı-İK” artacaktır.

Şekil 3.1 Açık/Örtük Bilgi-Kırılganlık İlişkisi

Üretime, geliştirmeye ve yenilikçiliğe söz konusu olan bilgi sınıflandırmaları (sistemik bilgi, açık bilgi, örtük bilgi ve gizli bilgi) iletilebilirliklerine ve erişilebilirlik ve anlaşılabilirliklerine göre iki kategoride aşağıdaki şekilde şematize edilebilir.

Şekil 3.2 Bilgi topolojisi

Bilgi Yönetimi ve Yenilikçilik

Ana Sayfa | Etkinlikler | Birikimler | Ülke Gündemi | Biz Bize | Dağar | Siteler | Sanat | Başka Şeyler

sistEM Copyright 2000-2004