|
ERDEMİR’İN TALİPLERİ
Halen basına yansıdığı kadarı ile yurt dışından üç kuruluşun adı
talipler arasında geçmektedir. Bunlar Arcelor, yeni adı ile Mittal
Steel ve US Steel’dir. Şimdi kısaca bu kuruluşları tanıtmaya
çalışalım.
ARCELOR
Ekim 2004 içinde Mittal Steel oluşuncaya kadar Arcelor dünyanın en
büyük çelik şirketi idi. Fransa’dan Usinor, Lüksemburg merkezli
Arbed ve İspanya’dan Aceralia şirketlerinin birleşmesi sonucu 2002
yılı başında kurulmuştur. Arcelor’u oluşturan şirketlerin her
birinin neredeyse bir asra yaklaşan geçmişleri bulunmaktadır. Usinor
Fransa’daki, Aceralia da İspanya’daki birleşmeler sonucu oluşan
şirketlerdi. Arbed de köklü bir geçmişe sahipti.
Bu oluşumun 2003 yılı cirosu 26 milyar €, ham çelik üretimi 43
milyon tondur. Ağırlığı Avrupa ve Güney Amerika olmak üzere toplam
60 ülkede 98.000 çalışanı ile faaliyettedir.
Arcelor Türkiye’de Borusan Holding ile Borçelik’te eşit ortak olarak
bulunmaktadır. ERDEMİR’in de Borçelik’te % 7,8’lik bir hissesi
bulunmaktadır. Ayrıca Arcelor Gemlik’te kurulu Sollac Ambalaj Çeliği
A.Ş.’nin çoğunluk hissesine sahiptir. ERDEMİR’in bu şirkette de % 25
ortaklığı vardır.
Birleşme sürecinde, AB’nin birleşme için Arcelor bünyesindeki bazı
çelik servis merkezlerinin elden çıkarılmasını şart koşması üzerine,
Arcelor İspanyol kökenli Bamesa Çelik Servis Merkezlerini’nin
elindeki hisselerini Borusan’a devretmiştir. Bu devir Türkiye'de
faaliyette olan Bamesa'yı kapsamamaktadır.
Romanya’da özelleştirilen Sidex Demir Çelik ihalesinde Arcelor ile
Mittal Steel çekişmişlerdi. Ancak kazanan taraf Mittal olmuştu. Yine
Avrupa içindeki çeşitli özelleştirme ihalelerinde de çekiştiler,
ancak kazanan taraf Mittal oldu.
Daha önce de belirtildiği gibi Arcelor da kapasitesini artıracak
fırsatları gözlemektedir.
MITTAL STEEL
Bu şirketin kuruluş ve gelişim öyküsü üzerinde uzun süre çok
konuşulacaktır.
ERDEMİR’in ihalesine ilk katıldıklarında, ihale öncesi bilgilenme
toplantılarına Uzanlar gibi, Mittaller de baba ve iki oğul ile
katılmışlardı. O zamanlar (yanı 1993’de) Ispat Hindistan ve
Endonezya’da tesisleri olan, kapasitesi de 1 – 2 milyon ton olan bir
şirketti. (Ispat, Sanskritçe çelik anlamını taşımaktadır)
Büyük oğul L. N. Mittal 1994 yılında ailenin Hindistan’ın dışındaki
tesisleri Ispat International adı ile ayırması üzerine bunun başına
geçerek Endonezya’daki tesisleri devraldı. Ve bunun ardından, zor
duruma düşen, kimsenin talip olmadığı özelleştirmelerde teklif
verilmeyen tesisleri alarak karlı duruma getirmeye başladı.
Trinidad, Meksika ve Kanada’da kurulu tesisleri aldı. Avrupa’ya ilk
olarak Almanya’da Hamburg’da kurulu bir tesisi alarak adım attı.
Kazakistan’daki dev Karmet tesislerini madenleri ve demiryolu
taşımacılık hakkı ile özelleştirme sürecinde aldı. ABD’de Inland
Steel’i aldı. 2001’de Romanya ve Cezayir, 2002’de Güney Afrika,
2003’de Çek Cumhuriyeti, 2004’de Polonya’daki demir çelik
tesislerini bünyesine dahil etti. Bu arada Fransa, Bosna, Makedonya
gibi ülkelerde de tesislere sahip oldu.
Sidex’in ihale sürecinde Romanya yönetimi nezdinde aracılık için
Tony Blair’in partisine yaptığı bağış zamanında basında geniş yankı
yapmıştı.
Halen Bulgaristan’ın en büyük çelik kuruluşu olan Kremikovtzi’yi de
almak üzere görüşmelerin sürdürüldüğü haberleri başında yer alıyor.
Bu şirket 1998 yılında özelleştirme kapsamında ihaleye
çıkarıldığında ERDEMİR ilk yapılan ihalede tek alıcı olarak
kalmıştı. Ancak daha sonraki süreçte şirket yerli bir gruba
satılmıştı.
Son olarak da ABD’de kurulu ISG (International Steel Group, eski
Bethlehem Steel, LTV Steel ve Weirton’un tesislerini alarak oluşan
bir grup) hisselerini satın alarak 2004 sonu itibari ile toplam 14
ülkede, 70 milyon ton ham çelik kapasitesine sahip, bünyesinde
165.000 kişi çalıştıran, piyasa değeri 21 milyar € olan dünyanın en
büyük çelik şirketi haline geldi.
Grubu İngiltere’den yöneten L. N. Mittal’in vizyonu göz önüne
alınırsa Mittal Steel iki veya üç kat daha büyümek için fırsatları
değerlendirme gayreti içinde olacaktır.
US STEEL
ABD’de 1901 yılında kurulan bu şirket zamanının en güçlü çelik
şirketlerinden idi. ABD’de çelik sektörünün gerileme ve yeniden
yapılanma dönemlerinde birçok iniş çıkış yaptıktan sonra, son
yıllarda tekrar bir toparlanma sürecine girdi.
Bugün US Steel ABD içindeki çeşitli tesisleri, Meksika’daki
ortaklıkları, 2000 yılında Slovak Cumhuriyeti’nde ve 2003 yılında
Sırbistan’da özelleştirmeden almış olduğu çelik tesisleri ile toplam
yaklaşık 27 milyon ton yıllık ham çelik üretim kapasitesine
sahiptir.
US Steel’in mühendislik firması UEC kanalından ERDEMİR ile 20 seneyi
aşan ilişkisi bulunmaktadır. ERDEMİR’in yatırım çalışmaları içinde
uzun yıllar birlikte çalışılmıştır.
Müçteba Bekcan
76
|
